«آلکسی ماکسیموویچ پِشکوف» (زادهی 28مارس1868 – درگذشتهی 18ژوئن1936) که با نام «ماکسیم گورکی» شناخته میشود، نویسندهی اهل روسیه و شوروی، از بنیانگذاران سبک ادبی واقعگرایی سوسیالیستی، فعال سیاسی و پنج بار نامزد جایزهی نوبل ادبیات بود.
پس از جنگجهانی دوم، مکتب سوسیالیسم، همزمان با شکلگیری انقلابهای کارگری، به حکومتهای کشورهای کمونیستی پا گذاشت.
ماکسیم گورکی قبل از آنکه نویسندهای بنام شود، چندین شغل عوض کرد که همهی آنها سِمتهای دولتی در امپراتوری روسیه بودند. این تجربهها تأثیر بسیاری روی افکار او برای نوشتن کتابهایش گذاشت. او در آن زمان تنها نویسندهای بود که به افراد پاییندست جامعه اهمیت میداد و از حقوق آنها دفاع میکرد. همچنین گورکی بسیار تلاش کرد روند اجتماعی، سیاسی و فرهنگی روسیه را تغییر دهد. او معتقد بود شخصیتهای آثارش ذاتاً انسانهای فهمیده و آگاهی هستند که اوضاع بد جامعه و تحقیرها، آنها را به زانو درآورده است. گورکی برپایهی همین اعتقادها، بارها با حکومت تزار مخالفت کرد، چندین بار دستگیر شد و به زندان رفت؛ ولی دست از مبارزهی سیاسی برنداشت و به همین سبب بخش عمدهای از عمرش را هم در دوران تزاری و هم بعدها در دوران شوروی، در تبعید گذراند. تأثیر این تجربهها بعدها در نوشتههای او مشهود بودند. شهرت او همردیف با دو نویسندهی معروف روسی «لئو تولستوی» و «آنتون چخوف» است.
«مارک دانسکوی» بین سالهای 1938 و 1940 در اتحاد جماهیر شوروی، مجموعهی سهقسمتی «سهگانه گورکی» را براساس خودزندگینامهی وی ساخت.
نمایشنامهنویس و کارگردان پیشرو آلمانی «برتولت برشت» نیز نمایش «مادر» را با همین نام در 1932 روی صحنه برد.
در 1912 آهنگساز ایتالیایی «جیاکومو اورفیس» اوپرایی بر مبنای شخصیت «رادا» از «ماکار چودرا» تصنیف کرد.
در 1985 نمایشنامهی «دشمنان» با همکاری تئاتر بینالمللی و با حضور چهرههایی از ملیتهای گوناگون به کارگردانیِ «آن پنینگتون» به روی صحنه رفت. هنرپیشهی معروف آفریقای جنوبی «آنخلیک روکاس» و «مادلنا ندوا» بلغاریایی در نقشهای «تاتیانا و کلئوپاترا» ایفای نقش کردند.
مهمترین آثار ماکسیم گورکی عبارتاند از: در اعماق، مادر، بیستوشش مرد و یک دختر، آوای مرغ طوفان وَ دوران کودکی.
Maxim Gorky
Russian-Soviet writer
Born: March 28, 1868, Nizhny Novgorod, Russia
Died: June 18, 1936, Gorki-10, Russia
Spouse: Moura Budberg (m. 1920–1933), Maria Andreyeva (m. 1903–1919), Yekaterina Peshkova (m. 1896–1903)
Full name: Alexei Maximovich Peshkov