فرهنگ شریف

فرهنگ شریف (زادهٔ 1310 آمل - درگذشتهٔ 17 شهریور 1395 تهران)، نوازنده صاحب سبک تار اهل ایران بود.
فرهنگ شریف از چهارسالگی تحت تأثیر آموزش موسیقی به‌وسیلهٔ پدرش و نیز رفت‌وآمد بزرگان موسیقی به منزل آن‌ها خصوصاً عبدالحسین شهنازی برادر علی‌اکبر شهنازی، موسیقی را فراگرفت. پدر فرهنگ شریف دکتر داروساز بود و با اهل هنر نیز معاشرت می‌کرد. او تار را نزد استادان عبدالحسین شهنازی و مرتضی نی‌داوود، تارنوازان بزرگ اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی آموخت، اما شیوهٔ نوازندگی وی به استادانش شباهتی نداشت و مخصوص خود او بود.
در دوازده‌سالگی نخستین تک‌نوازی خود را که زنده از رادیو پخش می‌شد با موفقیت اجرا کرد و به‌دنبال آن در اغلب برنامه‌های گل‌ها به عنوان تک‌نواز آواز، خوانندگان برنامه را همراهی می‌کرد.

یکی از مهم ترین و دلنشین‌ ترین سبک‌ های نوازندگی تار متعلق به او بود. وی با ابداعاتی که در نحوهٔ انگشت‌ گذاری و مضراب‌ زنی در نقاط مختلف سیم‌ های تار انجام داده، از تار صدایی کاملاً متفاوت به وجود آورده که بسیاری معتقدند زیباترین صدای تولیدشده از ساز تار است.

وی با قریحهٔ بی‌مانندش ملودی‌هایی بسیار لطیف و زیبا ساخته‌است. استفاده از ظرفیت‌های تار در صدادهی‌های متنوع، سکوت‌های سنجیده، آفرینش جملاتی فارغ از قالب‌های ردیف، جواب‌های کوتاه و مؤثر، اجرای ماهرانه انواع کشش‌ ها و مالش‌ های طولی و عرضی که ریشه در روش‌های ویولن‌ نوازی ایرانی دارد، تکیه بر خیال آزاد و قدرت ایجاد موقعیت‌ های خلسه‌آور در هنگام تک‌نوازی و آفرینش کوک‌ های گوناگون اختصاصی از ویژگی‌ های برجسته هنر نوازندگی فرهنگ شریف به‌شمار می‌رفت، به گونه‌ای که سبک و اسلوب نوازندگی‌اش منحصر به خود او بوده و از ساز هیچ نوازنده‌ای به غیر از ساز خودش شنیده نشده است. او چند سال در آمریکا اقامت کرد و در دانشگاه‌ های معتبر آنجا نیز کرسی استادی داشت.

استاد فرهنگ شریف دارای گواهی‌ نامهٔ درجه‌ یک هنری معادل دکترا است

او از سوی مرکز حفظ میراث فرهنگی شرق در دانشگاه موزه هنر لندن برای برگزاری کنسرت پژوهشی و همچنین تشکیل کارگاه تخصصی ساز تار دعوت شد. در این سفر علاوه بر اجرای کنسرت پژوهشی ویژگی‌های ساز تار را در 5 جلسه تشریح کرد. این کنسرت از سوی دانشجویان و علاقه‌مندان با استقبال فراوانی مواجه شد. فرهنگ شریف کنسرت‌های پژوهشی در کشورهای آلمان و انگلستان برگزار نمود. فرهنگ شریف در ایران نیز کنسرت‌های متعددی در تالارهای متعدد و جشنواره‌ها برگزار کرد و همچنین همراه با محمدرضا شجریان کنسرت‌های متعددی در کشور ایران و کشورهای مختلف اجرا نمود.

فرهنگ شریف در کارنامه هنری خود با خوانندگانی چون حسین قوامی، گلپایگانی، ایرج، تاج اصفهانی، غلامحسین بنان، محمدرضا شجریان، علیرضا افتخاری، محمود محمودی خوانساری، حسام‌الدین سراج همنوازی داشته و در چند فستیوال بین‌المللی از جمله فستیوال موسیقی برلین توانسته‌است ساز تار را به‌خوبی به جهانیان بشناساند. فرهنگ شریف چند سالی را در دانشگاه‌های مطرح آمریکا به امر آموزش موسیقی مشغول بوده‌است.
این استاد موسیقی در 17 شهریور 95 در تهران در گذشت.

آثار
«من می‌خوام به خونه خدا برم»
آثار متعدد در برنامه گل‌ها
همایون (برنامه گل‌ها با محمدرضا شجریان)
آلبوم پیوند مهر
آلبوم عشاق
آلبوم شور معشوق
آلبوم کرشمه
آلبوم اصفهان
آلبوم مهر افروز
آلبوم ساز و نوا
آلبوم سدره
آلبوم نازنین یار
آلبوم زخمه (1382)
آلبوم عاشقانه‌ها (1383)
آلبوم زمرد (1384)
آلبوم آه باران با آواز محمدرضا شجریان (1388)
آلبوم چنگ اورنگ 1و2 (1391)
آلبوم بهار بهاره آهنگسازی آلبوم و تکنوازی تار

بخشهایی از مصاحبه با فرهنگ شریف به نقل از سایت فرهنگ شریف

فرهنگ شریف از چند سالگی جذب موسیقی شد؟

چهار ساله بودم که متوجه شدم پدرم نزد علی اکبر خان شهنازی آموزش ساز تار
می بیند و در آن سالها که به روش سینه به سینه آموزش داده می شد معمولا
پیش درآمدهای طولانی را به هنرجویان آموزش می دادند. یک بار که پدرم در حال
نواختن یکی از این پیش درآمدها بود در حین نواختن ادامه پیش درآمد را فراموش کرد
و من بدون مقدمه به پدرم گفتم آقا جون ادامه آهنگی که می نواختید این طوری
است و سپس شروع کردم به خواندن ادامه پیش درآمد. پدرم از من خواست ادامه
پیش درآمد را ازابتدا تا انتها برایش بخوانم. و من این کار را بدون هیچ اشتباهی
انجام دادم و از آن به بعد حکم ضبط صوت پدرم را ایفا میکردم و هرزمانی که دچار
مشکل میشد ازمن کمک می گرفت. وقتی پدرم متوجه استعداد و علاقه من شد
ساز تار را نزد عبدالحسین شهنازی برادر علی اکبر شهنازی فرا گرفتم.

از ویژگی های ساز تار بگوئید و چرا از میان این همه ساز تار را انتخاب کردید؟

تمام صداهایی که از این ساز بیرون می آید ازهیچ ساز دیگری بیرون نمی آید ومن
موفق شده ام بیش از سی نوع صدا ازاین ساز بیرون بیاورم که امیدوارم در آینده ای
نزدیک دانسته هایم را به هنر جویان تار آموزش بدهم.

مهمترین استاد شما چه کسی بود؟

عبدالحسین شهنازی که با پدرم در ارتباط بود مهمترین استاد من بود که خیلی زیبا
ساز می زد بطوریکه هر وقت دست به ساز میبرد من محو ساز زدنش میشدم. وی
به سبک میرزاعبداله عمویش نوازندگی میکرد و علی اکبر خان به شیوه کلاسیک
نوازندگی می کرد. چند سالی افتخار شاگردی ایشان راپیداکردم.متاسفانه ایشان
(عبدالحسین خان) در سن چهل سالگی فوت می کنند. و فقط یک صفحه از آثار
ایشان باقی مانده است.وبا مراوده با اساتید مختلف همه و همه الهام بخش
نوازندگی من بوده است. در سن چهار سالگی بخاطر دارم پدرم صفحاتی از یک
کمانچه نواز اهل باکو داشت که هر شنونده ای را مسحور می کرد.

نام ایشان را می دانید؟

بله موسیو هایک اهل قفقاز بود و قطعاتی را در اصفهان- چهارگاه و بسته نگار نواخته
بود که درآرشیو رادیو موجود بود. سالهای بعد این دو صفحه را تهیه کردم و وقتی آنها
را به دقت گوش دادم متوجه شدم بیشتر قطعاتی که تا به حال نواختم در نوازندگی
ایشان هم وجود دارد و در حقیقت متوجه شدم آنچه را که در چهار سالگی شنیدم
بخوبی حفظ کردم.

خود شما ابداعاتی در ردیف های موسیقی ارائه کرده اید؟

بله در شیوه قدیم موظف هستید جز به جز دستگاه را کنکاش کنی در حالیکه من
ثابت کردم که می توان از طریق وارد شدن به گوشه ای می توان وارد قطعات شد
مثلا از طریق کرشمه وارد دستگاه شور شد. در این زمینه کارهایی انجام داده ام
که به زودی این شیوه را در نوازندگی ام به هنرجویان موسیقی ارائه خواهم داد.

نزد استاد وزیری شاگردی داشته اید؟

خیر ولی بخاطر دارم زمانی که ایشان متصدی رادیو بودند با آقای ملاح که داماد ایشان
بودند در رادیو همکاری داشتم و قطعات استاد وزیری را اجرا میکردم یک روز آقای
ملاح مرا به آقای کلنل وزیری معرفی کردند (زمانی که کلنل وزیری به دلیل کهولت
سن سه تار می نواختند) وبنده درحظورایشان قطعات بندباز و دخترک ژولیده را اجرا
کردم و درپایان گفتند شما تنها کسی هستیدکه توانسته ای این قطعات را به زیبایی
اجرا کنید و پیشنهاد میکنم قطعات من را در کنسرتی اجرا کنید. و وقتی به استاد
گفتم این آثار رابه وسیله گوش از حفظ کرده ام ونواخته ام گفتند عجیب است که
حتی انگشت گذاری و طریقه مضراب زدنتان طبق دستورات من است که همان
اجراها و اظهار لطف ایشان را درنواری نگهداری کرده ام.

نظر شما درباره تکنوازان فعلی کشورمان چیست؟

آقای ظریف و آقای جلیل شهناز کارشان عالی است و بقیه هنرمندان هم کارهای
قابل تاملی دارند.انشاءاله که هنرستان های موسیقی هم درتربیت نوازنده فعال
هستند بطوریکه درآینده تعداد نوازندگان خوب کشورمان بیش از این خواهد بود.
حاصل کار آهنگسازان کشورمان را درطول این 27سال چگونه ارزیابی میکنید؟
بدنبوده ولی نسبت به گذشته هنوز کاری در این دوره ندیدم که مثل کارهای گذشته
بین مردم زمزمه شود.